Gastblog van: Lieneke Luit

Lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender (LHBT) asielzoekers voelen zich bij tolken in de asielprocedure niet altijd op hun gemak en houden hun seksuele voorkeur en gender identiteit daarom soms geheim. Tolken kunnen daar iets aan doen, waarover hieronder meer. Lieneke Luit van COC Nederland deelt enkele bevindingen uit haar project Pink Solutions. 

In juli 2012 startte het Pink Solutions-project, een tweejarig project waarin COC Nederland samenwerkt met de IND. Dit project is erop gericht om de asielaanvraag voor LHBT-asielzoekers te verbeteren. Naast de IND zijn ook VluchtelingenWerk Nederland en het COA samenwerkingspartners. Het project is medegefinancierd door het Europees VluchtelingenFonds.

In het kader van het Pink Solutions project zijn 29 LHBT-( deels voormalige) asielzoekers geïnterviewd over hun ervaringen in de Nederlandse asielprocedure. Hierin werd ook de rol van de tolk tijdens de IND gehoren besproken. De tolk bleek voor veel respondenten cruciaal in het al dan niet kunnen vertellen van hun verhaal.

Respondenten voelden zich bij de meerderheid van de tolken niet op hun gemak. Ze vreesden dat tolken niet vertrouwelijk met hun verhaal zouden omgaan of homo-, bi- of transfoob was, met name wanneer de tolk uit hetzelfde land afkomstig was. Een voorbeeld hiervan is een asielzoeker die van de politie in land van herkomst na een marteling gehoord had dat de politie ‘hem zou vermoorden als hij ooit iemand over de marteling vertelde’.

Daarnaast blijkt (non-verbale) communicatie erg belangrijk. Zo vertelt één respondent;

The interpreter gave me the feeling that I was not safe. When I was telling about that thing, my homosexuality, she would raise her shoulders and move her nose. In my country this is a sign of disrespect, it is like saying ‘What you are telling is not true’. Also I felt she was trying to show me ‘You are lying, you are nasty’. I felt so intimidated by her, that I could not tell my whole story.

Een aantal respondenten meldde dat de tolk homonegatieve terminologie gebruikte. De ene keer ging het om een tolk die zich volgens de respondent bewust homo-, bi- of transfoob uitte, de andere keer om een tolk die onbewust een verouderde, homo-, bi- of transfobe term gebruikte.

Asielzoekers die zich niet op hun gemak voelden bij de aanwezige tolk, durfden dat bijna nooit aan te geven uit angst dat dit negatieve consequenties voor hun asielaanvraag zou hebben.

Belangrijke factoren waardoor LHBT-asielzoekers zich wèl op hun gemak voelden bij de aanwezige tolk waren: dat de tolk een prettige, vriendelijke of professionele manier van communiceren had, dat de tolk geen homonegatieve terminologieën gebruikt, of dat de tolk duidelijk maakte dat zij/hij onafhankelijk is en informatie vertrouwelijk zal behandelen. Door aandacht te besteden aan deze factoren kunnen tolken een belangrijke bijdrage leveren aan een goed verloop van de procedure voor LHBT-asielzoekers. 

Dat er ook genoeg succesverhalen zijn, bleek uit het onlangs binnengekomen tolkenevaluatie bij een tolkencoördinator van de IND. Hierop werd vermeld dat het gehoor met een transgender asielzoeker uit het Midden-Oosten erg goed was verlopen. De aanwezig tolk (uit hetzelfde land van herkomst) bleek in staat te zijn om de asielzoeker uitstekend op zijn gemak te stellen, waardoor het gehoor in een goede sfeer plaatsvond. Hopelijk kan de IND in de toekomst nog veel van zulke reacties in ontvangst nemen.

Lieneke Luit, COC Nederland
Foto: Pauline Wiersma

Lieneke Luit is projectleider bij COC Nederland. Zij werkt aan het Pink Solutions project: een project om de asielprocedure te verbeteren voor lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender (LHBT) asielzoekers. Onderdeel van het project is het ontwikkelen van methodiek voor IND, COA en VluchtelingenWerk om deze groep beter te ondersteunen en het stimuleren van kennisuitwisseling over het LHBT asielzoekers in advocatenkringen.